The Ateneo presidents join the call for the immediate passage of the proposed Enhanced Bangsamoro Basic Law (BBL) as drafted by the expanded Bangsamoro Transition Committee (BTC). This version hews closest to the genuine aspirations of Filipino Muslims and other marginalized sectors in Mindanao for lasting peace based on justice, economic growth, and social equity.
The law’s passage would provide a real and meaningful foundation for countering violent extremism and addressing the many other conflicts in Mindanao. We implore our legislators not to delay such passage any further.
We again express moral approval of the Framework Agreement on the Bangsamoro, the Comprehensive Agreement on the Bangsamoro, and the Expanded BTC version of the Enhanced BBL. Our Catholic faith and Jesuit tradition call us to tread the pathways taken by the Prince of Peace, daring us to embrace multi-cultural openness and inter-religious dialogue.
No doubt, the journey to peace and justice remains long and difficult. But there is light that beckons at the end of the long, dark tunnel for beloved Mindanao. What the Ateneo presidents said in a joint statement on the BBL in 2015, when the law was first brought to the Philippine Senate, bears repeating: “The establishment of a Muslim region in Mindanao that is truly autonomous is mandated by the Constitution as a social justice imperative. Let this social justice no longer be postponed.”
Filipino Version
Nakikiisa ang mga pangulo ng mga pamantasang Ateneo sa Pilipinas sa panawagang isabatas agad ang mungkahing Enhanced Bangsamoro Basic Law (BBL) na ipinanunukala ng pinalawak na Bangsamoro Transition Committee (BTC). Ang bersyong ito ng panukalang batas ang pinakamalapit sa mga tunay na inaasam ng mga kapatid nating Filipino Muslim at iba pang mga napag-iwanang sektor sa Mindanao para sa pangmatagalang kapayapaang batay sa katarungan, paglago ng ekonomiya, at panlipunang pagkakapantay-pantay.
Mailalatag ng batas na ito ang tunay at makabuluhang pundasyon upang kontrahin ang marahas na extremismo at tugunan ang samu’t-sari pang tunggalian sa Mindanao. Sumasamo kaming huwag nang ipagpaliban pa ng ating mga mambabatas ang pagpasa ng batas na ito.
Muli naming ipinahahayag ang moral naming pagsang-ayon sa napagkasunduan nang Framework Agreement on the Bangsamoro, Comprehensive Agreement on the Bangsamoro, at ang Enhanced BBL na ito. Nananawagan sa amin ang aming pananampalatayang Katoliko at ang tradisyong Heswita na lakbayin ang landas na tinahak ni Hesukristong Panginoon ng Kapayapaan, na humahamon sa ating yakapin ang pagiging bukas sa sama-samang pag-iral ng iba’t ibang kultura, at ang pagdidiyalogo ng iba’t ibang relihiyon.
Tiyak na mahaba at mahirap pa ang paglalakbay na ito tungo sa pagkamit ng kapayapaan at katarungan. Ngunit nababanaagan na ang liwanag sa dulo ng mahaba’t madilim na lagusan para sa minamahal nating Mindanao. Inuulit namin ang naipahayag na noong 2015 ng mga pangulo ng mga Ateneo nang unang talakayin ang BBL sa Senado: “The establishment of a Muslim region in Mindanao that is truly autonomous is mandated by the Constitution as a social justice imperative. Let this social justice no longer be postponed.” (Ang pagtatatag ng isang rehiyong tunay na awtonomus para sa mga kababayang Muslim sa Mindanao ay itinatakda ng Saligang Batas upang isulong ang katarungang panlipunan. Huwag nang patagalin pa ang pagkamit nitong katarungang panlipunan.)
KAGAN Version
Yang mga presidente ng Ateneo na awn kakaisa na pyaglawngan pantag ng pagsupporta sa proposed Enhanced Bangsamoro Basic Law (BBL) na ininang ng Bangsamoro Transition Commission (BTC). Yani na kasuratan na lawng nilan na bunna na yagapakita ng kallini ng mga Filipino Muslim aw kadaigan pa na mga sector aw tribu adi sa mindanao para sa bunna na peace aw patas na oportunidad sang kabuwian ng magkadaig.
Kung mainang yani na balaod na magaatag yani ng bunna aw madyaw na pundasyon sa pag atag ng solusyon sa problima ng kagubot aw kattan aw uman mga kadaigan pa na tanam sa Mindanao. Kami yagapatigam sa mga tagapanday ng mga balaod na dida pakadugayon yang pag-aprub sini.
Kami yagapatigam dawman ng kanami pagsuporta sa Framework Agreement on Bangsamoro, Comprehensive Agreement on the Bangsamoro aw yang expanded BTC-version ng Enhanced BBL. Yang Catholic faith aw yang Jesuit na tradisyon yagapanawagan sa ubos na pakadyawn da yang pag inang ng dan para sa pag dawat ng magkadaig na mga kultura aw pag abri sang magkadaig na dialogo ng lain lain na agama.
Kabunna na yang gawbokonon padug sang peace aw justice na madugay aw mairap. Aw gayd awn gyapun sigay aw agiyanan para sang banwa ng Mindanao.
Yang ilawng ng mga presidente ng Ateneo para sa BBL ingawng 2015 sidtong pukas na ida yani sa senado na bali na kaimportante: “The establishment of a Muslim region in Mindanao that is truly autonomous is mandated by the Constitution as a social justice imperative. Let this social justice no longer be postponed.” (Yang pag inang ng Muslim region sa Mindanao na bunna na mandato ng konstitusyon para sang ikapagkadyaw ng ubos. Di dagaw nilan pakadugayon pa yani na pag atag ng justice sang ubos.)
YAKAN Version
Magdambuwa me nakura iskukan Ateneo hin si Pilipinas si paglingan sinara magtuy Enhanced Bangsamoro Basic Law (BBL) hininang weh pinahadje Bangsamoro Transition Commitee (BTC). Sarah itu matapit si kinabayaan meh pungtinai tebi Filipino Muslimin duk meh kataambanan bangsahin si Mindanao si Kateggelan Kasanyangan amban kasabennalan, pagpaluha kaelluman duk pagsali-sali si kawman.
Pinalatag weh sarah itu sa bennal bennal makapateteg poonan duk kuntara ne kasasewan atawa kahiluhalaan duk tatabangan meh saddi saddi peh pagsasaan si Mindanao. Maku kami tabang bang pain gey pinateggel weh meh sarain pagsarah itu. Pakite kami balik pagsulut kamihin si tapaghetohan Framework Agreement si Bangsamoro Comprehensive Agreement si Bangsamoro duk Enhanced BBL itu.
Maglingan si kami agama kami Kotoliko hin duk kakahinang Heswita si paglengngan agama si Isa si Kasanyangan. Kekkepan tebi kaluka si pagdambuwa-dambuwaan kakaniya saddi saddi kakahinang duk pagsuwi-sinuwi saddi saddi agama. Bennal taha duk hunit pe paglengngan itu tudju si Kasanyangan duk kasabennalan. Sugah takite ne kadantaanin si tuggu taha duk lindem labeyan para si kinalasahan tebi Mindanawin.
Balikan kami pinain nakura ateneo si waktu paghetohan BBL in si Senado si tahun 2015. “The establishment of a Muslim region in Mindanao that is truly autonomous is mandated by the Constitution as a social justice imperative. Let this social justice no longer be postponed.” (Paghinang si kawman kasabennalan si pagbayabayaan si lahat si meh kawman Muslim si Mindanao tasabbut diyalem sarah duk tapasong kasabennalanin diyalem kawman. Dah neh pinateggel pangaput si kasabennalanin diyalem kawman.)
IRANUN Version
So mga mapuro o Ateneo na myag isa-isa ko kapanawagan ko kanggagani ko kapakab’tad o kukuman a mini proposed a Enhance Bangsamoro Basic Law (BBL) a mini draft o pyakaulad a Bangsamoro Transition Committee (BTC). Giyangkaya bersyon a kukuman na pinakamarani ko b’nar a singanin o mga Muslim Filipino ago so mga p’d a mis’s’nggay a sektor sangkaya Mindanao para ko kalilintad a miniukit ko kab’nar, kaudzor o kapaguyag uyag, ago kapakap’lagilagid ko kamamaging’da.
Kib’gi angkaya kukuman so b’nar ago mapya ukitukit para ko kapakanggalb’k sa kapakada o galb’kan a di mapya ago so p’d a di kapamagayunan sangkaya Mindanao. Pamangni kami sa mga uluwan (legislature) a di iran d’n pakaog’ta so kib’tad’n ko kukuman.
Pakitukawan ami paruman so kyayonot ami ko kyapagayonan a Framework Agreement on the Bangsamoro, Comprehensive Agreement on the Bangsamoro, ago so Enhanced BBL a bersyon o pyakaulad a BTC. So pangimb’naran ami a katoleko ago so ukitukit o Hesweta na p’tawag’n tano niyan a unutan tano so lalan o datu o kalilintad, na ukan tano so kapakipag isaisa o ‘mbarabarang a kultura ago kapakimbibitiara ko ‘mbarangan a pangimb’nar (religion).
Sab’n sab’nar na so lalan ko kalilintad ago kab’nar na tanto d’n a mawatan ago mar’g’n. Ogayd na ad’n a panginam a kailay sa urian o mawatan, malibot’ng a inukitan para sa ikaranon ak’n a Mindanao. Tunay myadtaro o mapuro o Ateneo sangakaya kyapagayunan a kadtaro para sangkanan a BBL kayko 2015, so paganay a kinib’tad’n ko kitab a kukuman sangakanan a Philippine Senate, na myaaloy: “The establishment of a Muslim region in Mindanao that is truly autonomous is mandated by the Constitution as a social justice imperative. Let this social justice no longer be postponed.” (So kyatind’g ko Muslim region sa Mindanao a tidto a autonomous na mini b’gi o Constitution para ko kab’nar o maging’d. Pangninta a gyangkaya kab’nar o maging’d na di d’n maug’t.)
TAUSUG Version
In parhimpunan sin mga Ateneo Presidents manawag-tawag ha pag approve sin “Enhanced Bangsamoro Basic Law” amu in tiyukbal sin “Expanded Bansamoro Transition Commission”. In ini masu-uk madtu pa sabunnal pamarinta sin sila mga “Filipino Muslims” labi-lubah na in mga dugaing-dugaing mga ka-bangsahan dii ha Mindanaw amuna in mga sila kiyapasaran sin Parinta. In patut kanila hikarihil in Kasampurnaan sin Kasajahitra-an, Kasambuhan, iban karayawan sin kabuhi-anan sin sila.
Bang hika rihil na in BBL mahinang ini sabab hasupaya mapa-awun in kasanyangan iban malawa na in pag-nganan mga “Extremist” amun magkakahinang kalingugan ha hulah Mindanaw. Hipangayu namu kanila amun magbabaktul sin BBL in ini subay siya us-usun iban dih na palugayun in pag approve kaniya.
Ipahati namu in kami nangahagari sin Framework Agreement on the Bangsamoro, Comprehensive Agreement on the Bangsamoro iban na in Expanded BTC Version of the Enhanced BBL. In pamandu sin kami mga Katolik agad na in pangaddatan sin mga Jesuits in subay kami huminang dan hasupaya mapa-awn in Kahanungan, Mang da-aki pa pag-addat addati iban kasilasa pa dugaing-dugaing bangsa atawa pag-agama sin kita niyu. Way pagduwa-ruwa, in labayan madtu pa kasahajitra-an mahaba iban mahunit.
Sumagawa, misan biyahdin in tigidlum niya awn da yan kasanyangan ha ruhul sin dan ini. Bang unu in kiya bissara namu sin 2015 amun waktu yadtu bagu pa kiyasud pa Philippine Senate in BBL, In ini Balikan namu: “The establishment of a Muslim region in Mindanao that is truly autonomous is mandated by the Constitution as a social justice imperative. Let this social justice no longer be postponed.” (In pagpa-awn sin Muslim Region ha Mindanaw amun sabunnal tuud pamarinta irihil kanila, bunnal tuud kiyabutang ini ha undang-undang sin Philippine Constitution, ha kahinapusan maka rihil kasulutan, kahanungan, karayawan, kasambuhan pa mga tau sin Mindanaw. Pangayuun namu in ini dih na palugayun.)
SAMA Version
In mga Ateneo Presidents magdakayu maka angalingan-lingan sin magtuy approve sin Enhanced Bangsamoro Basic Law (BBL) ya bay tinukbal sin Bangsamoro Transition Committee (BTC). Ya BBL itu makasekot tood ma angan-angan sin mga Filipino Muslims maka mga kasean mga kabangsa-bangsahan maitu ma Mindanaw, hasupaya tapa aniya in kasannangan, kasambuhan maka na in pag sibuh-sibuh ma kahalan sin pag-usaha.
Bang itu tasampurna tahinang itu pamalabay hasupaya kapeddahan in pinag-onan mga “Extremist” yana mga manusiya amuwan kalengogan mintu ma lahat tabi Mindanaw. Amuh kami ni mga sigam angaprub sin BBL itu subay daa na pina lallay maka pinateggol.
Balikan kami, in kami akosog in support maka bayah kami, ma Framework Agreement on the Bangsamoro, ya Comprehensive Agreement on the Bangsamoro maka na in “Expanded BTC Version of the enhanced BBL”. In kami mga mag-aagama Katolik beyah na in pangaddatan sin mga Jesuits angalingan-lingan tudju ni Lan abontol asupaya tapa-aniya in kahapan sin kitam, maka tahinang sabab sudju ni paghati-hatihi sin saddi-saddi mga bangsa maka pag-agama maitu ma Mindanaw.
Ensah duwa-ruwa na, in angan-angan sin kitam tudju ni kasannangan maka kasahajitra-an sin paglahat tabi aniya kahunit na. Sogoh, minsan ingingga na in taha sin kalendoman gai ru mag toggol ta endah ta ru in kasawahan ma tong-tong na. Bang ai bay pamung kami mga Ateneo Presidents bay 2015 waktu ampa bay makasod in BBL ma senate in itu balikan kami: “The establishment of a Muslim region in Mindanao that is truly autonomous is mandated by the Constitution as a social justice imperative. Let this social justice no longer be postponed.” (In pagpa-tengge sin kaum pinag onan Muslim Region ma Mindanaw yana bennal tood pamarinta, in itu tabak maka patenna tood ma undang-undang sin Philippine Constitution. Yana kamaksuran na tood itu udju ni sampurna kahapan sin Kahemon. Amuh kami in itu subay na daa pina teggol.)
MAGUINDANAO Version
Nagisaisa so mga mapulo na Ateneo sa kapedtawag kano kanggagayasn no katago no kukuman a namba so Enhanced Bangsamoro Basic Law a mini sulat no pinaulad a Bangsamoro Transition Commettee (BTC). Niyaba bersyon so pinakamasopeg ko benal a senganen o mga Muslim Filipino ago so mga kaped a mesesenggay a sektor sa niyaba Mindanao para kano kalilintad a makaoket kano kabenal, kaudzol no kauyag uyag, endo kapamagedsan no magenged.
Niyaba Kukuman na ke enggay nen so benal ago mapya uketuket para kano kanggalebek sa kadadag no mga galebekan na di mapya endo so kaped a di bagayonan sa niyaba Mindanao. Bamangnen ami kano uluwan (legislator) nami sa di nilan den papedtayn so kapakalodep no kukuman.
Pakitokawan nami paloman so kenaunot nami kano Framework Agreement on the Bangsamoro, Comprehensive Agreement on the Bangsamoro, ago so Enhanced BBL a bersyon no pinaulad a BTC. So bagimbenalan nami a katoleko endo so ukitukit no Hesweta na petawagen tano nin a unotan so lalan no dato no kalilintad, na okan tano so kagbagisaisa no embalangan a kultula ago kapakimbitiala kano embalangan na pangimbenal (religion).
Saben sabenal na so lanan kano kalilintad endo kabenal na sobra den kawatan endo kalegen. Ogayd na aden panginam a gailay sa ulian o malendo, maliboteng a inoketan para sa enged anya Mindanao. Ngin e nadtalo no mapulo no Ateneo sa kinadsabotan a kadtalo para kano BBL kano 2015, paganay a natago so kitab a kukuman sa Philippine Senate, na nadtalo: “The establishment of a Muslim region in Mindanao that is truly autonomous is mandated by the Constitution as a social justice imperative. Let this social justice no longer be postponed.” (So kinatendeg kano Muslim region sa Mindanao a benal na autonomous na mini enggay o Constitution para ko kabenal o maginged. Patot sa niyaba kabenal o magenged na di mendaraynon.)
MERANAW Version
Myag isaisa so mga mapuro o Ateneo sii ko kaptawag ko kanggagani sa katago o mini proposed a kukuman a mini proposed a Enhanced Bangsamoro Basic Law (BBL) a mini surat o pyakaulad a Bangsamoro Transition Commission (BTC). Giyangkae a bersyon na pinakamarani sa sii ko b’nar a masisinganin o mga Muslim Filipino ago so mga p’d a mis’s’nggay a sektor sa giya Mindanao para ko kalilintad a makaayon sii ko kab’nar, kaudzor o kapaguyag uyag, ago kapakap’lagilagid o mamaging’d.
Giyangakae kukuman na kib’gi iyan so tidtotidto a ukit para sa kanggalb’k ko kaada o galb’k a di mapya ago so p’d a di pagayunan sa giyangkae a Mindanao. Pamangnin ami ko mga mapuro a di iran d’n pakadtia so katago ko kukuman.
Pakitukawan ami paruman so kiyaunot ami sa kiyaayunan a Framework Agreement on the Bangsamoro, ago Comprehensive Agreement on the Bangsamoro, ago so bersyon a piyakaulad a BTC na so Enhanced BBL. So piyang’mb’naran ami a katoleko ago so ukit o hesweta na tawag’n tano iyan na ukitan tano so ukit o datu o kalilintad, na ukan tano so kapagisaisa o barangan a kultura ago kambitiara ko barangan a pangimb’nar.
Tidto d’n na so lalan sii ko kalilintad ago kab’nar na tanto ko mataas ago mar’g’n. Ogayd na ad’n a kailay a panginam urian o mataas, malibot’ng a ukitan ko eng’d a Mindanao. Ginan e pidtaro o mapuroa Ateneo sii ko kiyaayunan a kadtaro para sa giyae a BBL kayko 2015, Paganay p’n a miyausay sa Philippine Senate, pipiran d’n miyausay: “The establishment of a Muslim region in Mindanao that is truly autonomous is mandated by the Constitution as a social justice imperative. Let this social justice no longer be postponed.” (Giyae a kiya tind’g o Muslim region sa Mindanao a tidto a autonomous na mini b’gi o Constitution para ko kab’nar o maging’d. Patot sa giyae a kab’nar o maging’d na di d’n madtay.)
CEBUANO Version
Nagkahiusa ang mga pangulo sa tunghaan sa Ateneo sa pag-awhag alang sa paspas nga pagpasar sa gitanyag nga balaod nga Enhanced Bangsamoro Basic Law (BBL), nga buhat sa expanded nga Bangsamoro Transition Committee (BTC). Kini nga bersiyon mao ang nagasunod sa tinuod nga pagpangamuyo sa mga Filipino Muslim og ang uban pang marginalized sectors nga lumulupyo sa Mindanao, nga unta matagamtaman nila ang tinuod og malungtaron nga kalinaw base sa katarongan, paglambong ekonomiko, og social equity.
Ang pagpasar niining balaod maoy makahatag og matinud-anon og makahulogan nga pundasyon sa pagbatok sa violent extremism og pagpakigpulong sa uban pang kasumpakian nga giatubang sa Mindanao. Nangamuyo kami sa atoang mga magbabalaod nga dili unta ipadugay pa ug samot ang pagpasar sa BBL.
Among gipadayag ang amoang hugot nga pag-uyon sa Framework Agreement on the Bangsamoro, ang Comprehensive Agreement on the Bangsamoro, og ang Expanded BTC version sa Enhanced BBL. Ang amoang pagtuong Katoliko og ang amoang andanang Heswita ang naghatag kanamo ug kusog aron amoang matuman ang agi sa atong Ginoong Hesukristo. Ang amoang pagtuo og ang amoang tradisyong Heswita ang nagahagit sab kanamo nga mohangop sa multi-cultural openness og inter-religious dialogue.
Tinuod, ang atoang paglakaw padulong sa kalinaw og katarong nagpabiling taas og lisod. Apan aduna gihapoy kahayag nga atong makita inig lapos sa kangitngit alang sa atoang pinalanggang Mindanao. Angay natong usbon ang niaging pamahayag kabahin sa BBL sa mga pangulo sa Ateneo kaniadtong 2015, kon diin unang gihatag sa Senado ang balaod: “The establishment of a Muslim region in Mindanao that is truly autonomous is mandated by the Constitution as a social justice imperative. Let this social justice no longer be postponed.” (“Ang pagtukod sa usa ka rehiyong Muslim sa Mindanao nga tinuod nga autonomous, nga gisugo sa atong Konstitusyon, kay gikinahanglan gayod alang sa katarongang sosiyal. Dili unta magdugay pa ang pag-abot niining katarongan sa atong isigka-Filipino.”)
ad majorem Dei gloriam,
Fr. Karel S. San Juan, S.J. (President, Ateneo de Zamboanga University)
Fr. Joel E. Tabora, S.J. (President, Ateneo de Davao University)
Fr. Jose Ramon T. Villarin, S.J. (President, Ateneo de Manila University)
Fr. Roberto Exequiel N. Rivera, S.J. (President, Ateneo de Naga University)
Fr. Roberto C. Yap, S.J. (President, Xavier University – Ateneo de Cagayan)